Bergen op Zoom - Rogier Nerincx Richter (1882-1999)

Het bedrijf omstreeks 1962

In de vroege jaren zestig gaat het goed met Nederland. De stemming is (voorzichtig) optimistisch, de "Echte" Oorlog is aan het wegzakken in het collectief geheugen; de Koude Oorlog is wel dagelijks (zeer) aanwezig, maar blijft (hopen we) ver van onze deur. De Overheid richt zich vooral op het stimuleren en faciliteren van de industriële bedrijvigheid. Ondernemers zijn de motoren van de economie, ze genereren inkomsten en scheppen werkgelegenheid en beide waren hard nodig in de Wederopbouwperiode. Dat onbelemmerde uitgroei van de industrie ook negatieve consequenties zou kunnen hebben, bijvoorbeeld voor milieu en leefomstandigheden? Ach, dat besef begon pas door te breken nadat de industrie ons welvaart had gebracht. Toen konden we ons de luxe veroorloven.

Het (gematigd) optimisme dat deze periode karakteriseert vinden we ook terug in de plannen van bedrijven. Zij zien kansen en kunnen zo langzamerhand (voorzichtig) weer wat investeren. Dat is hard nodig. Tijdens de Crisis van de jaren 1930 en de oorlog van de jaren 1940 waren de bedrijfsuitrustingen ver achterop geraakt. En er doen zich opwindende vernieuwingen voor in de techniek.

RNR in die tijd

Bij RNR was het niet anders. De outillage was inmiddels bepaald niet up-to-date. De vraag uit de markt steeg snel en het was nodig om de produktiecapaciteit flink te vergroten - wilde men in de positieve ontwikkelingen mee komen. De plannen waren ambitieus. Men dacht primair aan een nieuwe staalstraalinstallatie en nieuwe grote compressoren (zowel voor de Rüttel- (vorm-) machines als voor het stralen). Verder plande men vele verbeteringen in de lay-out van het bedrijf. Er woei met recht een frisse wind door de onderneming.

Je kunt alle afbeeldingen op deze pagina 2x vergroten door er met de muis over te hoveren. Houd je de muistoets ingedrukt, dan kun je de afbeelding pannen (verschuiven).

Bovenstaande isometrische CAD-tekening is ook in het *.DWF-formaat beschikbaar - klik de link om de tekening te openen. Heb je nog geen *.DWF-viewer geïnstalleerd? Raadpleeg dan DEZE pagina.

Nu had RNR rond die tijd nog geen overkoepelende Hinderwetvergunning. Natuurlijk waren er voor een paar grote machines wel afzonderlijke vergunningen, maar deze vertoonden weinig samenhang. Dit was in die tijd gebruikelijk. Integraal beheer was nog niet uitgevonden.

De eerste stap in het realiseren van de plannen was dus een aanvraag van een Hinderwetvergunning voor: ".... plaatsen van een nieuwe staalstraalinstallatie". De aanvraag werd ter inzage gelegd; er kwamen geen bezwaren binnen; dus de vergunning werd snel afgegeven. Eisen werden er nauwelijks in gesteld. Ach, dat waren tijden!

Vrijwel direct volgde de tweede aanvraag, voor: ".... een compressor- annex hoogspanningsruimte met drukluchttank en één compressor". Ook die vergunning werd snel verleend. Al tijdens de bouw van de compressorruimte bleek dat een tweede compressor bijgeplaatst moest worden. Dus volgde vrijwel onmiddellijk een derde aanvraag, voor: ".... uitbreiden van een compressor- annex hoogspanningsruimte met drukluchttank met een tweede compressor".

Onderwijl besloot de bedrijfsleiding de overstap naar nieuwe vormtechnieken te wagen. Men had geëxperi,menteerd met waterglas-zand (dat met koolzuurgas wordt uitgehard) en is enthousiast. Dus werkt men plannen uit voor: ".... oprichten van een koolzuur-ruimte met opslagtank". Dat is vier Hinderwetvergunningsaanvragen in minder dan een half jaar.

De plannen geformaliseerd

De grote activiteit gaat niet onopgemerkt voorbij aan de Overheid. B&W van Bergen op Zoom krijgen van hogerhand het dwingend advies, niet langer losse (separate) vergunningen af te geven, maar één integrale. Dat maakt de zaak vanuit het oogpunt der Overheid beter beheersbaar.

Dientengevolge schrijven B&W eind januari 1962 aan RNR: ".... voor Uw inrichting werden reeds een zestal Hinderwetsvergunningen verleend. Met het oog hierop en om een goed overzicht te verkrijgen van de gehele inrichting, acht ik het wenselijk, dat U een nieuwe aanvraag indient ter verkrijging van één Hinderwetvergunning voor Uw gehele bedrijf".

Het levert RNR een vracht werk op, zo'n complete aanvraag gaat immers vergezeld van allerlei relevante informatie en tekeningen. Het verzamelen en colleren daarvan kostte de tekenkamer anderhalve maand werk. De aanvraag van een revisievergunning voor: ".... het in werking houden c.q. brengen van een machinefabriek annex gieterij en compressorruimte, waarin 125 electromotoren met een gezamenlijk vermogen van omstreeks 960 pk gebezigd zullen worden" is voorzien van een grote en gedetailleerde bedrijfsplattegrond met uitgebreide index.

En zo zag het er in 1962 dus uit bij RNR ....

Die aanvraag is een Fundgrube voor de techniekhistoricus! Hij bevatte immers een complete en gedetailleerde inventarisatie van de uitrusting van het bedrijf, een prachtig document, dat tot in kleine bijzonderheden vastlegt wat je in die tijd in het bedrijf aantrof.

Modelmakerij

Gieterij

Bramerij

Machinefabriek begane grond

Machinefabriek verdieping

Tussengebouw

Compressoren- en hoogspanningsgebouw

Bunkergebouw

Magazijn begane grond

Magazijn verdieping

Kantoor

De gevraagde integrale vergunning werd najaar 1962 verleend, onder de enkele voorwaarde dat: ".... de machines en electrische motoren zodanig zijn ingericht, dat zij geen storing kunnen veroorzaken in de ontvangst van radio- en televisieuitzendingen". Ik kan moeiteloos meerdere aanmerkelijk hinderlijker soorten hinder opsommen (herrie en trillingen van de zuigercompressoren; roet, smook, vieze gassen, fijnstof en verbrande ijzerdeeltjes van de twee koepelovens; gierend gehuil van de blaasinrichting van dito; damp en stank van het open bitumenbad waarin de afgewerkte gietstukken warm werden gedompeld; ijzerslijpsel, gritdeeltjes en uitgebroken slijpkorrels van de bramerij). Maar nee, er werden bij de ter inzagelegging en de openbare hoorzitting geen bezwaren ingebracht.

Die situatie zou in de vroege jaren 1970 dramatisch gaan veranderen. Bedrijven kregen toen te maken met enorme - totaal onvoorziene - tekorten op de arbeidsmarkt. Schaarste aan (goede) arbeiders leidde tot extreme salariseisen (krachtig gesteund door Vakbonden). De toenemende welvaart bracht mondiger mensen, die meer tijd en aandacht (konden) hebben voor hun eigen belangen. Die hogere eisen stelden aan hun leefomgeving. Die veel bewuster hen (vermeend) aangedane hinder bestreden.

Deze ontwikkeling zien we weerspiegeld in vele bedrijfsgeschiedenissen uit die periode. Die steeds verbitterder belangenstrijd heeft menig bedrijf om zeep geholpen.