Dinteloord: Prinslandse brug

De eerste brug op deze plaats wordt gebouwd (1859)

De eerste Prinslandse brug in volle glorie

Bovenstaande isometrische CAD-tekening is ook in het *.DWF-formaat beschikbaar - klik de link om de tekening te openen. Heb je nog geen *.DWF-viewer geïnstalleerd? Raadpleeg dan DEZE pagina.

In het jaar 1859 besteedde Waterstaat de (eerste) Prinslandse brug aan. Het Heemraadschap de Mark en Dintel was tegen de bouw van wat voor brug dan ook op "hun" Dintel. Zij kenden maar al te goed de problemen die de vijf jaar eerder gebouwde (1854) spoorbrug op de Mark onder Zevenbergen veroorzaakte. Het Heemraadschap werd echter geheel niet bij de plannen betrokken. Dat zette wel kwaad bloed en men beklaagde zich bij bij Gedeputeerde Staten over de houding van het Rijk:

Het is ter onzer kennis gekomen, dat, eenige dagen geleden, door het Bestuur der Domeinen de daarstelling eener vaste brug over de rivier de Dintel aan het ponteveer bij Princeland, bij publieke aanbesteding is geveild, en dat bij die gelegenheid de daarstelling van laatstgenoemde werkelijk is aangenomen, door den aannemer, den Heer A. van Spanjen.
Het heeft ons niet weinig bevreemd, dat men hiertoe heeft kunnen overgaan zonder ons College daarop te hooren en te vernemen of van deze zijde daartegen ook eenige en welke bezwaren bestaan.
Wij zouden aan onzen pligt grootelijks te kort blijven en ons ook jegens de stemgeregtigden niet kunnen verantwoorden, wanneer wij hierin stilzwijgend mogten berusten.
Welke waarborgen zijn er genomen, dat door de daarstelling van deze brug de geregelde afloop van het overtollige water niet zal worden belemmerd? en dat de scheepvaart op de rivier geene verhinderingen zal ondervinden? Ziedaar vragen die wij onszelve hebben gesteld en welke de kennisneming en ernstige overweging van het Heemraadschapsbestuur wel waard zijn.
Wij hebben dan ook vermeend, den tusschenkomst van U mijne Heeren te moeten inwinnen ten einde de plans en voorwaarden betrekkelijk de daarstelling van de bedoelde brug aan ons medegedeeld en aan de overweging van dit College onderworpen worden.

Waterstaat had de argumenten pro-brug goed voorbereid. Het is een genot om hun rapport te lezen:

.... dat de rivier de Mark en Dintel, als eene publieke rivier, steeds het eigendom van het Rijk geweest is, en de afsluiting bij Dintelsas daarvan nimmer had kunnen plaats hebben zonder Koninklijke goedkeuring. Bij de Koninklijke goedkeuring daarvoor indertijd gegeven, is met geen enkel woord melding gemaakt, dat door de kanalisatie der Mark en Dintel, deze rivier tevens in eigendom  aan de daarbij belanghebbende was overgegaan.
Het valt alzoo niet te betwijfelen, of het Rijk heeft nog het volle regt om die verbeteringen in de overtogt over deze rivier daar te stellen, mits daarbij billijkerwijze in agt nemende de tegenwoordige belangen dier rivier en wel voornamelijk wat de afstrooming en de scheepvaart betreft.
De ontwerpen voor deze brug van Rijkswege gemaakt zijnde, mag men veronderstellen dat het belang van het afstroomingsvermogen, en dat der scheepvaart, niet uit het oog verloren zijn, tot staving waarvan het volgende in het midden gebragt wordt.
In de strekking van het Prinslandsche veer alwaar de brug zal gelegd worden, is de rivier breed op AP. 97 el, terwijl de brug tusschen de landhoofden eene wijdte zal erlangen van 59,60 el alzoo de rivier beperkt worden over eene breedte van 36,40 el. Na aftrek van de zes jukken blijft het doorstroomingsprofil eene breedte op AP. behouden van 57,80 el en eene gemiddelde diepte van 4 el. Wanneer men het doorstroomingsoppervlak nu vergelijkt met dat van de kort daarbij gelegen uitwateringssluizen, dan is dit 100 vierk. el minder dan voor de daar te stellen brug.
In het belang der scheepvaart is bepaald, dat niettegenstaande de sluiswijdten slechts 8 el zijn, die van de brug 12 el moet zijn.

Kortom, er zijn de nodige voorzorgen getroffen en het Heemraadschap moet niet zo zeuren. Bij Rijkswaterstaat weten ze toch zeker precies waar ze mee bezig zijn?

De aanbesteding was succesvol

Het bestek is niet teruggevonden. Wel is er een tekening van Jacobus Bennebroek uit 1864, betreffende: Plattegrond en opstandteekening van eene dubbele : yzere : balans : brug - Schaal van 15 streep voor 1 el.  Achterop deze fraaie tekening staat met potlood geschreven: "Stampersgat". Op de tekening zelf staan de maten van de overspanningen aangegeven: 12 el voor de middenopening met twee klappen; twee maal 16 el voor de binnenste aanbruggen en twee maal 7,80 el voor de buitenste aanbrugjes. De totale wijdte tussen de landhoofden bedraagt dus 59,60 el. Die maten stemmen exact overeen met de hierboven voor de Prinslandse brug genoemde. Bij Stampersgat was de afstand der landhoofden slechts 48 el. De conclusie moet dus zijn, dat de tekening van Bennebroek de Prinslandse brug toont, niet de Stampersgatse.

We mogen aannemen, dat de brug qua bouw zeer sterke overeenkomst vertoonde met het HIER beschreven voorontwerp uit 1854.

Tijdens de bouw

Tijdens de bouw werden natuurlijk maatregelen getroffen om de risico's en belemmeringen voor de scheepvaart zoveel mogelijk te beperken.

.... dat men van den 10 tot en met den 14 October a.s. werkzaam zal zijn, om de beide kleppen of vallen aan te brengen, van de dubbelde Ophaalbrug. Daar het aanbrengen van deze kleppen, voor zoolang zij niet met de balancen zijn verbonden, welligt gevaarlijk voor de geregelde scheepvaart kan zijn gedurende dat tijdvak, heb ik vermeend U Heemraadschap daarvan kennis te moeten geven dat scheepvaart op die dagen niet geregeld kan plaats hebben.
Door het niet geregeld kunnen plaats hebben van de scheepvaart moet worden aanvaard, dat het welligt gebeuren kan, dat een schip op de hoogte van de brug genaderd zijnde eenigen tijd zal moeten wachten, wanneer men doende is een zwaaistuk op zijn plaats te brengen, ofwel daartoe de voorbereidende maatregelen te nemen.
Door den Concessionaris zal zorg gedragen worden, dat ter hoogte van ongeveer 1.000 M. boven de brug op de rivier een persoon in een boot aanwezig is welke de schippers daarvan zal waarschuwen. En dan zou het nog in het belang der veilige passage, hoogst aangenaam zijn indien zulks op dezelfde wijze werd kenbaar gemaakt aan de schippers welke van buiten komen, en wel door de sasbediende.

De brug van 1859 gebouwd

Einde 1859 stond de brug daar dan en werd het oude veer definitief uit de vaart genomen.

Ik vond in het archief onderstaande foto van de Prinslandse brug, gemaakt in 1913. Achterop staat met potlood geschreven: ".... eenige dagen voor het amoveeren, 13 Juni 1913"